Przysłowia są mądrością narodu - październik

Przysłowia są mądrością narodu - październik

Przysłowia to wielowiekowa skarbnica życiowych wskazówek i porad na różne okazje. Odbiorcami przysłów są wszyscy ludzie, bez względu na wiek czy grupę społeczną. Wydaje się jednak, że dawniej ich rola była zdecydowanie większa. Tym bardziej warto przypomnieć grupę przysłów tzw. prognostycznych, czyli takich, które przepowiadają pewne wydarzenia, najczęściej pogodę. W tej odsłonie związanych z październikiem.

            Jak wiadomo, nazwa każdego miesiąca ma ukryte znaczenie. Warto zastanowić się nad tym, skąd się wzięło słowo „październik”. Otóż, nazwa ta, pochodzi od słowa paździerze, oznaczającego odpadki uzyskane w procesie produkcji włókien lnu lub konopi. A zatem październik był czasem, w którym gospodynie domowe zajmowały się zrywaniem, odrywaniem paździerzy. Stąd też dawne nazwy tego miesiąca: paździerzec lub paździerzeń.

            Warto pamiętać, że październik jest najdłuższym miesiącem w roku kalendarzowym, ponieważ wypada wtedy zmiana z czasu letniego na zimowy (jest dłuższy o jedną godzinę od pozostałych 31 – dniowych miesięcy).

            Październik to także miesiąc maryjny. Antyczna przeszłość tego miesiąca silnie związana była z pogańskimi kultami żeńskimi, które w późniejszym czasie zostały schrystianizowane i objęte patronatem maryjnym. Szczególnego znaczenia nabrał jednak październik w XVI w. po nieoczekiwanym zwycięstwie wojsk chrześcijańskich nad flotą turecką, pod Lepanto (7 października 1571 r.). Wówczas przypisano to zwycięstwo floty chrześcijańskiej interwencji Matki Bożej, wzywanej podczas modlitwy różańcowej. Papież Pius V ogłosił wtedy święto Matki Bożej Zwycięskiej, zmienione przez Grzegorza XIII, na święto Matki Boskiej Różańcowej.

            W październiku najwięcej przysłów związanych jest z popularnymi świętymi: św. Jadwigą, św. Urszulą i św. Franciszkiem.

1 So  Danuty, Remigiusza	Październik, bo paździerze baba z lnu cierlicą bierze. Październik stoi u dwora, wykop ziemniaki pora.
2 N Antoniego, Teofila, Dionizego	Jak Anioły (Aniołów Stróżów przypada tradycyjnie 2 października) w słońcu chadzają, to potem w zimie mrozy się trzymają. Gdy październik mroźny, to nie będzie styczeń groźny.
3 Pn Gerarda, Teresy	Na Gerarda gdy sucho lato będzie z pluchą.
4 Wt Rozalii, Franciszka, Petroneliusza	Jaki październik, taki marzec, doznał tego niejeden starzec.
5 Śr Igora, Faustyny, Apolinarego	Gdy w październiku ciepło chadza, w lutym mrozy naprowadza.
6 Cz   Fryderyki, Artura, Brunona	W październiku, gdy liść z drzewa niesporo opada, późną to wiosnę zapowiada.
7 Pt Justyny, Marii, Marka	Kiedy październik śnieżny i chłodny, to styczeń zwykle łagodny.
8 So  Laurencji, Pelagii, Brygidy	Po świętej Brygidzie babie lato przyjdzie.
9 N Arnolda, Ludwika, Dionizego	Gdy październik ostro trzyma, zwykle potem ostra zima. Październik, gdy grzmot na wschodzie naprawi, burzy nas wielkich i wiatrów nabawi.
10  Pn Daniela, Pauliny, Franciszka	Na świętego Franciszka chłop już w polu nic nie zyska. Na świętego Franciszka odlatuje pliszka.
11 Wt Brunona, Emila, Aldony	W październiku kawek gromada, słotne dni nam zapowiada. Deszcz październikowy - urodzaj majowy.
12 Śr Witolda, Eustachego, Maksymiliana	Październik spoczynku nie chce dać, każe orać, każe siać. Babskie lato w październiku: baby mają robót bez liku.
13 Cz   Edwarda, Teofila	W Edwarda jesień twarda.
14 Pt Alana, Dominika, Benarda, Fortunaty	Gdy październik mokro trzyma, zwykle potem ostra zima. Na jesieni świat się mieni. Miesiąc październik marca obraz wierny.
15 So  Teresy, Jadwigi	Kiepski gospodarz, co po Jadwidze do pola siać idzie. Koło świętej Jadwigi babie lato fruwa na wyścigi. Kto sieje na świętą Jadwigę, ten zbiera figę. Od świętej Jadwigi z pola na wyścigi. Do świętej Jadwigi pozbieraj jabłka, orzechy i figi. Święta Jadwiga ostatnie jabłko dźwiga. Jadwiga śniegu przydźwiga. Teresa i Jadwiga bydło z pola ściga. Na świętą Teresę odziej się w bekiesę
16 N Gawła, Ambrożego	Kiedy w święty Gaweł słota, będzie w lecie dużo błota.
17 Pn Lucyny, Milawii, Wiktora, Małgorzaty	Październik ciepły, będzie luty skrzepły. Jesień tego nie zrodzi, czego wiosna nie zasiała.
18 Wt Łukasza, Juliana	Na święty Łukasz próżno grzybów szukasz, lecz rydz jeszcze nie zawadzi, jeśli mróz go nie zdradzi. Idzie jesień, a tu pusta kieszeń. Kiedy w październiku mrozy i zawieje, w styczniu ciepłe słonko pewnie zajaśnieje. W krótkie dzionki października, wszystko z pola, sadu znika.
19 Śr Piotra, Ziemowita	W jesieni prędko gdy liść z drzewa spadnie, to wkrótce zima będzie, każdy zgadnie.
20 Cz  Felicjana, Ireny, Kleopatry	Gdy październik mroźny, to nie będzie styczeń groźny. Grzmot październikowy – niedostatek zimowy.
21 Pt Urszuli, Hilarego, Celiny	Od świętej Urszuli chłop się kożuchem otuli. Od świętej Urszuli oczekuj śnieżnej koszuli. Święta Urszula – perły rozsnuła, miesiąc wiedział – nie powiedział, słońce wstało, pozbierało. Święta Urszula i Kordula dzieci do pieca przytula. Urszula jaka, cała zima taka.
22 So Kordiana, Filipa, Kordulii	Ile razy przed nowiem w październiku śnieg spadnie, tyle razy wśród zimy odwilży przypadnie.
23 N Marleny. Teodora, Seweryna	Gdy październik z wodami, grudzień z wiatrami. Czym głębiej na jesień włażą pędraki, tym bardziej zima daje się we znaki.
24 Pn Alojzego, Rafała, Marcina	Od Marcina słota się zaczyna. Październik chodzi po kraju, wygania ptactwo z gaju.
25 Wt Darii, Kryspina, Ingii	Jesień bezdeszczowa to zima wiatrowa. Gdy jesienią lato, zima mrozy za to.
26 Śr Dymitra, Lucjana, Ewarysta	Gdy jesień zamglona, zima zaśnieżona. Pierwszy śnieg w październiku, gdy na błoto pada, łagodną zimę zapowiada.
27 Cz   Manfreda, Sabiny, Iwony	Gdy październik ze śniegiem przybieży, na wiosnę długo śnieg na polach leży.
28 Pt Szymona, Tadeusza	Na świętego Szymona i Judy spodziewają się śniegu i grudy. Jak przyjdzie Szymona i Judy, zagoń bydło z pola do budy. W dzień Szymona i Judy koń się boi grudy. Kiepski rok zapowiada gdy na Szymona nie pada. Po świętym Tadeuszu trzeba chodzić w kapeluszu.
29 So Teodora, Wioletty, Euzebii, Narcyza	Liść na drzewie mocno trzyma, nie tak prędko przyjdzie zima. Gdy zbyt długo jesień trzyma, nagle przyjdzie zima.
30 N Edmunda, Zenobii, Przemysława	Gdy łagodna jesień trzyma, będzie krótka, ostra zima.
31 Pn Antonina, Urbana, Augusta	Kto w jesieni bydląt nie tuczy, ten je w zimie dźwiga, a na wiosnę wywłóczy. Gdy w końcu października łagodna pogoda, to lutemu mrozów doda.